ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ
Μετά την αδελφοκτόνα σύγκρουση και τη βίαιη επικράτηση της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, η Παλαιστίνη παραμένει κομμένη στα δύο. Οι δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις έχουν μεγάλες ευθύνες για τον βαθύ διχασμό των Παλαιστινίων και για την ντε φάκτο διχοτόμηση των παλαιστινιακών εδαφών στην ελεγχόμενη από τη Φάταχ Δυτική Οχθη και στην ελεγχόμενη από τη Χαμάς Λωρίδα της Γάζας. Πελώριες είναι ωστόσο και οι ευθύνες του Ισραήλ, των ΗΠΑ και της διεθνούς κοινότητας, που σήμερα χύνουν κροκοδείλια δάκρυα, ενώ με τις πράξεις και τις παραλείψεις τους συνέβαλαν καθοριστικά στην κλιμάκωση της παλαιστινιακής τραγωδίας.
Η επιλογή της συλλογικής τιμωρίας του παλαιστινιακού λαού με ένα εξοντωτικό εμπάργκο για το αποτέλεσμα των δημοκρατικών εκλογών του περασμένου έτους είναι ένας μόνον κρίκος στη μακρά αλυσίδα των μοιραίων «λαθών», που είχαν σωρευτικά καταστροφικές επιπτώσεις.
Τις βαθύτερες αιτίες της ενδοπαλαιστινιακής σύγκρουσης επιχειρούν να φωτίσουν με τα άρθρα τους τρεις γνωστοί ιταλοί αναλυτές.
**Η Μπάρμπαρα Σπινέλι είναι δοκιμιογράφος και δημοσιογράφος και το άρθρο της δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «La Stampa» στις 17-6-2007.
**Ο Σέρτζιο Ρομάνο είναι διπλωμάτης και ιστορικός και έχει διδάξει στα πανεπιστήμια της Φλωρεντίας, του Μιλάνου, του Σάσαρι, της Παβίας, του Μπέρκλεϊ και του Χάρβαρντ. Το άρθρο του δημοσιεύθηκε στην «Corriere della Sera» στις 17-6-2007.
**Ο Σάντρο Βιόλα είναι δημοσιογράφος, αναλυτής των διεθνών θεμάτων, και το άρθρο του δημοσιεύθηκε στη «Repubblica» στις 14-6-2007.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/07/2007
Παρασκευή 6 Ιουλίου 2007
Η μυωπία της Δύσης
Του ΣΕΡΤΖΙΟ ΡΟΜΑΝΟ
Οταν η Χαμάς, στις παλαιστινιακές εκλογές του Ιανουαρίου 2006, νίκησε τη Φάταχ και κατέκτησε τις 74 από τις 132 έδρες του Νομοθετικού Συμβουλίου, οι διεθνείς παρατηρητές υποχρεώθηκαν να αναγνωρίσουν ότι η ψήφος δεν ήταν το αποτέλεσμα νοθείας και χειραγώγησης. Αλλά τα μέλη του «κουαρτέτου» (ΟΗΕ, Ρωσία, ΗΠΑ και Ευρ. Ενωση) διέκοψαν την παροχή βοήθειας στην Παλαιστινιακή Αρχή και διακήρυξαν ότι θα ξανάρχιζαν να προσφέρουν οικονομική βοήθεια μόνον όταν η Χαμάς θα είχε αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ και θα είχε απαρνηθεί τη χρήση βίας.
*Από τότε η Ευρωπαϊκή Ενωση συνέχιζε να εξασφαλίζει μιαν ορισμένη βοήθεια αλλά μόνον για τον πληθυσμό, μέσα από έναν ειδικό «μηχανισμό», που αποκαλείται «Προσωρινός Διεθνής Μηχανισμός».
Αυτή η απόφαση είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί κατά τα 2/3 ο προϋπολογισμός της Παλαιστινιακής Αρχής, μετέτρεψε 160.000 δημόσιους υπαλλήλους (μεταξύ των οποίων πολλά μέλη των υπηρεσιών ασφαλείας) σε ισάριθμους ανασφαλείς εργαζόμενους και κατέστησε εξαιρετικά δύσκολη τη διαχείριση σχολείων και νοσοκομείων. Το Ισραήλ, από τη μεριά του, έπαψε να αποδίδει στην Παλαιστινιακή Αρχή τους τελωνειακούς δασμούς για τις παλαιστινιακές εισαγωγές.
*Ορισμένες μουσουλμανικές χώρες (μεταξύ των οποίων το Ιράν και η Σαουδική Αραβία) προσπάθησαν να δώσουν μιαν οικονομική βοήθεια, αλλά το χρήμα συχνά μπλοκαρίστηκε, επειδή «θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τα δίκτυα της τρομοκρατίας». Αυτές οι κυρώσεις είχαν καταστροφικές συνέπειες για το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού.
Σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο της Oxfam (της Oxford Commitee for Famine and Relief, που έχει δημιουργηθεί το 1942), πάνω από ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιοι ζουν σήμερα με μισό δολάριο τη μέρα.
*Υπάρχει έπειτα ένας δημογραφικός παράγοντας που περιγράφεται από έναν γερμανό μελετητή του πανεπιστημίου της Βρέμης, τον Γκούναρ Χάινζον, σε ένα άρθρο του που δημοσιεύθηκε στους «Financial Times» της 14ης Ιουνίου. Χάρη στο ποσοστό αύξησης του αραβικού πληθυσμού, η Γάζα πέρασε από τους 240.000 κατοίκους του 1950 στο ενάμισι εκατομμύριο.
Ενώ το 2005 τα παιδιά των Ισραηλινών κάτω των 15 ετών ήταν 640.000, τα παιδιά Αράβων του ίδιου ηλικιακού τόξου ήταν 1.100.000.
Με μια πολύ υποβλητική σύγκριση ο Χάινζον παρατηρεί ότι ο πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών, αν το ποσοστό δημογραφικής ανάπτυξης ήταν όμοιο με εκείνο της Γάζας, θα αριθμούσε σήμερα 945 εκατομμύρια κατοίκους και 120 εκατομμύρια νέους στην ηλικιακή φάση -μεταξύ 15 και 29 ετών- στην οποία τα φιλοπόλεμα πνεύματα εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα. Θα κατόρθωναν να τα ελέγξουν;
*Σε αυτούς τους οικονομικούς και δημογραφικούς συλλογισμούς χρειάζεται να προσθέσουμε έναν πολιτικό παράγοντα. Η Χαμάς και η Φάταχ (η οργάνωση που δημιουργήθηκε από τον Αραφάτ και που καθοδηγείται τώρα από τον παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούτ Αμπάς, γνωστό και με το όνομα Αμπού Μάζεν) ήταν πάντοτε εχθρικά κόμματα. Ο αποκλεισμός που αποφάσισαν το «κουαρτέτο» και το Ισραήλ ενθάρρυνε τον Αμπάς να αποφασίσει να αναμετρηθεί με τη Χαμάς. Ηλπιζε ότι οι ισλαμιστές, αν στριμώχνονταν, θα του παραχωρούσαν τον έλεγχο των δυνάμεων ασφαλείας και δεν κατανόησε ότι έτσι γινόταν στα μάτια πολλών Παλαιστινίων συνένοχος του Ισραήλ και των συμμάχων του στη Δύση.
*Μια χώρα που πεινάει, ένοπλοι στρατιώτες και αστυνομικοί που δεν έχουν καμία οικονομική ασφάλεια και ένα πλήθος νέων χωρίς μέλλον, έτοιμων να αρπάξουν τα όπλα της απελπισίας: ιδού τα συστατικά του παλαιστινιακού εμφυλίου πολέμου. Δεν έπρεπε να νιώθουν έκπληξη οι κυβερνήσεις που, με τις μυωπικές οικονομικές κυρώσεις τους, έριξαν λάδι στη φωτιά.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/07/2007
Οταν η Χαμάς, στις παλαιστινιακές εκλογές του Ιανουαρίου 2006, νίκησε τη Φάταχ και κατέκτησε τις 74 από τις 132 έδρες του Νομοθετικού Συμβουλίου, οι διεθνείς παρατηρητές υποχρεώθηκαν να αναγνωρίσουν ότι η ψήφος δεν ήταν το αποτέλεσμα νοθείας και χειραγώγησης. Αλλά τα μέλη του «κουαρτέτου» (ΟΗΕ, Ρωσία, ΗΠΑ και Ευρ. Ενωση) διέκοψαν την παροχή βοήθειας στην Παλαιστινιακή Αρχή και διακήρυξαν ότι θα ξανάρχιζαν να προσφέρουν οικονομική βοήθεια μόνον όταν η Χαμάς θα είχε αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ και θα είχε απαρνηθεί τη χρήση βίας.
*Από τότε η Ευρωπαϊκή Ενωση συνέχιζε να εξασφαλίζει μιαν ορισμένη βοήθεια αλλά μόνον για τον πληθυσμό, μέσα από έναν ειδικό «μηχανισμό», που αποκαλείται «Προσωρινός Διεθνής Μηχανισμός».
Αυτή η απόφαση είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί κατά τα 2/3 ο προϋπολογισμός της Παλαιστινιακής Αρχής, μετέτρεψε 160.000 δημόσιους υπαλλήλους (μεταξύ των οποίων πολλά μέλη των υπηρεσιών ασφαλείας) σε ισάριθμους ανασφαλείς εργαζόμενους και κατέστησε εξαιρετικά δύσκολη τη διαχείριση σχολείων και νοσοκομείων. Το Ισραήλ, από τη μεριά του, έπαψε να αποδίδει στην Παλαιστινιακή Αρχή τους τελωνειακούς δασμούς για τις παλαιστινιακές εισαγωγές.
*Ορισμένες μουσουλμανικές χώρες (μεταξύ των οποίων το Ιράν και η Σαουδική Αραβία) προσπάθησαν να δώσουν μιαν οικονομική βοήθεια, αλλά το χρήμα συχνά μπλοκαρίστηκε, επειδή «θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τα δίκτυα της τρομοκρατίας». Αυτές οι κυρώσεις είχαν καταστροφικές συνέπειες για το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού.
Σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο της Oxfam (της Oxford Commitee for Famine and Relief, που έχει δημιουργηθεί το 1942), πάνω από ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιοι ζουν σήμερα με μισό δολάριο τη μέρα.
*Υπάρχει έπειτα ένας δημογραφικός παράγοντας που περιγράφεται από έναν γερμανό μελετητή του πανεπιστημίου της Βρέμης, τον Γκούναρ Χάινζον, σε ένα άρθρο του που δημοσιεύθηκε στους «Financial Times» της 14ης Ιουνίου. Χάρη στο ποσοστό αύξησης του αραβικού πληθυσμού, η Γάζα πέρασε από τους 240.000 κατοίκους του 1950 στο ενάμισι εκατομμύριο.
Ενώ το 2005 τα παιδιά των Ισραηλινών κάτω των 15 ετών ήταν 640.000, τα παιδιά Αράβων του ίδιου ηλικιακού τόξου ήταν 1.100.000.
Με μια πολύ υποβλητική σύγκριση ο Χάινζον παρατηρεί ότι ο πληθυσμός των Ηνωμένων Πολιτειών, αν το ποσοστό δημογραφικής ανάπτυξης ήταν όμοιο με εκείνο της Γάζας, θα αριθμούσε σήμερα 945 εκατομμύρια κατοίκους και 120 εκατομμύρια νέους στην ηλικιακή φάση -μεταξύ 15 και 29 ετών- στην οποία τα φιλοπόλεμα πνεύματα εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα. Θα κατόρθωναν να τα ελέγξουν;
*Σε αυτούς τους οικονομικούς και δημογραφικούς συλλογισμούς χρειάζεται να προσθέσουμε έναν πολιτικό παράγοντα. Η Χαμάς και η Φάταχ (η οργάνωση που δημιουργήθηκε από τον Αραφάτ και που καθοδηγείται τώρα από τον παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούτ Αμπάς, γνωστό και με το όνομα Αμπού Μάζεν) ήταν πάντοτε εχθρικά κόμματα. Ο αποκλεισμός που αποφάσισαν το «κουαρτέτο» και το Ισραήλ ενθάρρυνε τον Αμπάς να αποφασίσει να αναμετρηθεί με τη Χαμάς. Ηλπιζε ότι οι ισλαμιστές, αν στριμώχνονταν, θα του παραχωρούσαν τον έλεγχο των δυνάμεων ασφαλείας και δεν κατανόησε ότι έτσι γινόταν στα μάτια πολλών Παλαιστινίων συνένοχος του Ισραήλ και των συμμάχων του στη Δύση.
*Μια χώρα που πεινάει, ένοπλοι στρατιώτες και αστυνομικοί που δεν έχουν καμία οικονομική ασφάλεια και ένα πλήθος νέων χωρίς μέλλον, έτοιμων να αρπάξουν τα όπλα της απελπισίας: ιδού τα συστατικά του παλαιστινιακού εμφυλίου πολέμου. Δεν έπρεπε να νιώθουν έκπληξη οι κυβερνήσεις που, με τις μυωπικές οικονομικές κυρώσεις τους, έριξαν λάδι στη φωτιά.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/07/2007
Οι αιτίες της φονικής βίας
Της ΜΠΑΡΜΠΑΡΑ ΣΠΙΝΕΛΙ
Το να αναζητάει κανείς τους λόγους μιας φονικής τρέλας είναι πάντοτε συζητήσιμο εγχείρημα, ακόμα και όταν βοηθάει να κατανοήσουμε αυτό που συμβαίνει. Στο αμέσως επόμενο διάστημα απειλεί να αποπροσανατολίσει τη δράση ή ακόμα και να την παραλύσει. Αλλά έπειτα έρχεται πάντοτε η στιγμή που πρέπει να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη γένεση της βίας· για να αποφύγουμε μελλοντικά λάθη, για να διδαχθούμε κάτι από την ιστορία την ώρα που συντελείται, για να κατανοήσουμε ότι δεν είμαστε αντικείμενα αλλά υποκείμενα αυτής της ιστορίας, ικανά για δύσκολες, ελεύθερες και όχι χαοτικές επιλογές.
1 Αν υπάρχει κάποιο στοιχείο μεθόδου σε κάθε τρέλα, οφείλουμε να μελετάμε και τη μία και την άλλη, και τη μέθοδο και την τρέλα, και τη βία και τους λόγους που τη γεννούν. Αυτό ισχύει και για τον εμφύλιο στη Γάζα. Η άρνηση να ερευνήσουμε τις αιτίες οδηγεί σε παραπλανητικά συμπεράσματα.
Το συμπέρασμα στο οποίο έφτασαν ορισμένοι μετά την επίθεση της Χαμάς στις δομές διοίκησης της Φάταχ στη Γάζα ήταν το εξής: κάθε υπόθεση δύο ανεξάρτητων κρατών (ισραηλινού και παλαιστινιακού) τέλειωσε για πάντα με τη γέννηση ανταγωνιστικών παλαιστινιακών εξουσιών. Αυτή τη φορά αληθινά το Ισραήλ δεν θα είχε πλέον συνομιλητές. Αυτή τη φορά αληθινά θα ήταν αδιανόητη μια αραβική Παλαιστίνη. Κυβερνώμενη από τη Χαμάς, αυτή θα εκφυλιζόταν σε τρομοκρατική βάση. Αυτή είναι η θέση που υποστήριξε ο Μαγκντί Αλαμ με άρθρο του στην «Corriere della Sera». Είναι αυτό που θα μπορούσε να πιστέψει κανείς, αν το βλέμμα του δεν προχωράει πέρα από τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας των γεγονότων.
2 Αν, όμως, εξετάσουμε τους λόγους της τρέλας, θα φτάσουμε σε ένα αντίθετο και πολύ πιο ανησυχητικό συμπέρασμα. Αν υπάρχει φονική τρέλα, αυτό συμβαίνει επειδή η δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους έχει ήδη από πολύν καιρό γίνει αδύνατη και όχι το αντίστροφο. Οσο περισσότερο εύχονταν αυτή τη δημιουργία στις τελευταίες δεκαετίες τόσο περισσότερο δρούσαν για να την εμποδίσουν.
Ολοι οι πρωταγωνιστές την εμπόδισαν: οι ισραηλινές κυβερνήσεις με την πολιτική των εποικισμών που έγιναν μετά από έναν πόλεμο -εκείνον του '67- ο οποίος για πολλούς είχε δημιουργήσει το αληθινό βιβλικό Ισραήλ· οι Παλαιστίνιοι με την αμφισημία τους για την τύχη του Ισραήλ από τη στιγμή που θα γεννιόταν το δικό τους κράτος· οι προστάτιδες δυνάμεις τέλος -ΗΠΑ, Αραβες- που δεν άσκησαν την επιρροή τους στους προστατευόμενους για να διαλυθούν οι αμφισημίες.
3 Το 1988, η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης ανήγγειλε ότι θέλει να δημιουργήσει ένα κράτος όχι σε ολόκληρη την Παλαιστίνη αλλά στα κατεχόμενα εδάφη και υπήρξε μια πρώτη πρόοδος, αν και ο Αραφάτ χρειάστηκε να αναγνωρίσει πιο ρητά το Ισραήλ έναν μήνα μετά. Η παλιά θέση, που ευνοούσε μιαν ενοποιημένη Παλαιστίνη η οποία θα συμπεριλάμβανε τους τρεις μονοθεϊσμούς, είχε τελικά εγκαταλειφθεί. Οι παλαιστίνιοι ηγέτες είχαν κατανοήσει ότι ο σιωνισμός δεν ήταν μια θρησκεία αλλά ένα εθνικό κίνημα.
Πάνω σε αυτή τη βάση γεννιέται η ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ των αρχών της δεκαετίας του '90 και του 2000· μια δεκαετία που πολλοί θεωρούν χρυσή, αλλά που στην πραγματικότητα επιβεβαίωσε το ότι ήταν πρακτικά αδύνατο ένα παλαιστινιακό κράτος, καθιστώντας έτσι αναξιόπιστη τη Φάταχ, διακόπτοντας την ωρίμανσή της και ανοίγοντας πελώρια πεδία δράσης στη Χαμάς.
4 Η παλαιστινιακή τραγωδία συντελείται σε εκείνη τη δεκαετία και όχι σε αυτές τις τελευταίες μέρες. Συντελείται εξαιτίας των παλαιστινιακών αμφισημιών και εξαιτίας μιας πρακτικής εδαφικής προσάρτησης στην οποία δόθηκε το ειρωνικό όνομα της ειρηνευτικής διαδικασίας. Η προσάρτηση συνέχιζε πράγματι τον πόλεμο του '67. Στη χρυσή δεκαετία οι εγκαταστάσεις εποίκων θα διπλασιαστούν, περνώντας από τους 200.000 στους 400.000 εποίκους. Και ο ισραηλινός έλεγχος γίνεται όλο και πιο εξονυχιστικός: στις πηγές του νερού, στην κίνηση των προσώπων, στο οδικό δίκτυο που συνδέει τα ισραηλινά κέντρα και προορίζεται μόνο γι' αυτά.
Σε αυτά προστίθεται το τείχος του διαχωρισμού, ο πολλαπλασιασμός των σημείων πρόσβασης που καθιστούν ταπεινωτική την είσοδο των Παλαιστινίων στο Ισραήλ. Η απόσυρση από τη Γάζα το 2005 δεν εμπόδισε το να παραμείνουν ισραηλινά τα γνωρίσματα της κυριαρχίας (σύνορα, οδοί πρόσβασης κ.λπ.).
5 Οποιος μιλάει, γράφει και αποφασίζει για τη Γάζα, τη Δυτική Οχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, καλό θα ήταν να προμηθευτεί έναν γεωγραφικό χάρτη. Θα δει ένα είδος πυκνής σκόνης να απλώνεται πάνω στα εδάφη: μια μυριάδα κουκίδων, καθεμιά από τις οποίες είναι ένας ισραηλινός οικισμός λιγότερο ή περισσότερο οχυρωμένος.
Κάθε ιδέα λειτουργικού κράτους -βασιζόμενου δηλαδή στη γεωγραφική συνέχεια, στον έλεγχο των εδαφών, στο μονοπώλιο της ισχύος- θα φανεί σαν παράλογη φάρσα. Τρελαίνεται κανείς όταν κοιτάζει αυτό τον χάρτη. Σίγουρα η Χαμάς είναι υπεύθυνη για την αιματοχυσία αυτών των ημερών. Θα υπάρχουν λόγοι για την τρέλα της, αλλά σε κάθε περίπτωση παραμένει φονική τρέλα.
6 Η αδυναμία δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους είναι αυτό που δεν ομολογείται τις τελευταίες δεκαετίες και όχι τις τελευταίες μέρες. Είναι η ισραηλινή πολιτική προσάρτησης εδαφών.
Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός επιδείνωσε αυτή την αδυναμία και, ακριβώς γι' αυτό, το Ισραήλ τον στήριξε για να αποδυναμώσει την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Αραφάτ και να επιβραδύνει την εξέλιξη.
Με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η Ουάσιγκτον χρηματοδότησε και εκπαίδευσε την Αλ Κάιντα εναντίον της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν και σήμερα υποβοηθεί ξανά τον σουνιτικό φονταμενταλισμό για να αντιμετωπίσει τους σιίιτες στο Ιράκ και στο Ιράν, η χρήση της θρησκείας ως υποκατάστατου της πολιτικής είναι εκείνη που διεύρυνε την παλαιστινιακή καταστροφή και πολλές άλλες καταστροφές.
7 Ο Μπους, ο οποίος το 2002 είχε ευχηθεί τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, έγραψε έπειτα μιαν επιστολή στον Σαρόν (στις 14 Απριλίου 2004) που καθιστούσε αυτή τη δημιουργία εντελώς ανέφικτη. Σε αυτή την επιστολή έδινε μονομερείς εγγυήσεις στο Ισραήλ, χωρίς να τις ανακοινώσει στους Παλαιστίνιους. Εγγυήσεις για την επιστροφή των προσφύγων και εγγυήσεις ότι ο ισραηλινός εποικισμός στα παλαιστινιακά εδάφη θα θεωρούνταν «νέα τετελεσμένη πραγματικότητα», η οποία θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη στις μελλοντικές συμφωνίες.
8 Το διεθνές δίκαιο θα καταργούσε τον εποικισμό, επειδή αυτό κρίνει «απαράδεκτη την κατάκτηση εδαφών με τον πόλεμο» (προοίμιο και πρώτα δύο άρθρα της Χάρτας του ΟΗΕ). Το παλαιστινιακό κράτος τελειώνει τότε και στην προηγούμενη δεκαετία. Αυτή η επιστολή υπήρξε μια πράξη τρέλας χωρίς αιματοχυσία, που δεν είναι όμως άσχετη με τις τρέλες του σήμερα.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/07/2007
Το να αναζητάει κανείς τους λόγους μιας φονικής τρέλας είναι πάντοτε συζητήσιμο εγχείρημα, ακόμα και όταν βοηθάει να κατανοήσουμε αυτό που συμβαίνει. Στο αμέσως επόμενο διάστημα απειλεί να αποπροσανατολίσει τη δράση ή ακόμα και να την παραλύσει. Αλλά έπειτα έρχεται πάντοτε η στιγμή που πρέπει να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη γένεση της βίας· για να αποφύγουμε μελλοντικά λάθη, για να διδαχθούμε κάτι από την ιστορία την ώρα που συντελείται, για να κατανοήσουμε ότι δεν είμαστε αντικείμενα αλλά υποκείμενα αυτής της ιστορίας, ικανά για δύσκολες, ελεύθερες και όχι χαοτικές επιλογές.
1 Αν υπάρχει κάποιο στοιχείο μεθόδου σε κάθε τρέλα, οφείλουμε να μελετάμε και τη μία και την άλλη, και τη μέθοδο και την τρέλα, και τη βία και τους λόγους που τη γεννούν. Αυτό ισχύει και για τον εμφύλιο στη Γάζα. Η άρνηση να ερευνήσουμε τις αιτίες οδηγεί σε παραπλανητικά συμπεράσματα.
Το συμπέρασμα στο οποίο έφτασαν ορισμένοι μετά την επίθεση της Χαμάς στις δομές διοίκησης της Φάταχ στη Γάζα ήταν το εξής: κάθε υπόθεση δύο ανεξάρτητων κρατών (ισραηλινού και παλαιστινιακού) τέλειωσε για πάντα με τη γέννηση ανταγωνιστικών παλαιστινιακών εξουσιών. Αυτή τη φορά αληθινά το Ισραήλ δεν θα είχε πλέον συνομιλητές. Αυτή τη φορά αληθινά θα ήταν αδιανόητη μια αραβική Παλαιστίνη. Κυβερνώμενη από τη Χαμάς, αυτή θα εκφυλιζόταν σε τρομοκρατική βάση. Αυτή είναι η θέση που υποστήριξε ο Μαγκντί Αλαμ με άρθρο του στην «Corriere della Sera». Είναι αυτό που θα μπορούσε να πιστέψει κανείς, αν το βλέμμα του δεν προχωράει πέρα από τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας των γεγονότων.
2 Αν, όμως, εξετάσουμε τους λόγους της τρέλας, θα φτάσουμε σε ένα αντίθετο και πολύ πιο ανησυχητικό συμπέρασμα. Αν υπάρχει φονική τρέλα, αυτό συμβαίνει επειδή η δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους έχει ήδη από πολύν καιρό γίνει αδύνατη και όχι το αντίστροφο. Οσο περισσότερο εύχονταν αυτή τη δημιουργία στις τελευταίες δεκαετίες τόσο περισσότερο δρούσαν για να την εμποδίσουν.
Ολοι οι πρωταγωνιστές την εμπόδισαν: οι ισραηλινές κυβερνήσεις με την πολιτική των εποικισμών που έγιναν μετά από έναν πόλεμο -εκείνον του '67- ο οποίος για πολλούς είχε δημιουργήσει το αληθινό βιβλικό Ισραήλ· οι Παλαιστίνιοι με την αμφισημία τους για την τύχη του Ισραήλ από τη στιγμή που θα γεννιόταν το δικό τους κράτος· οι προστάτιδες δυνάμεις τέλος -ΗΠΑ, Αραβες- που δεν άσκησαν την επιρροή τους στους προστατευόμενους για να διαλυθούν οι αμφισημίες.
3 Το 1988, η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης ανήγγειλε ότι θέλει να δημιουργήσει ένα κράτος όχι σε ολόκληρη την Παλαιστίνη αλλά στα κατεχόμενα εδάφη και υπήρξε μια πρώτη πρόοδος, αν και ο Αραφάτ χρειάστηκε να αναγνωρίσει πιο ρητά το Ισραήλ έναν μήνα μετά. Η παλιά θέση, που ευνοούσε μιαν ενοποιημένη Παλαιστίνη η οποία θα συμπεριλάμβανε τους τρεις μονοθεϊσμούς, είχε τελικά εγκαταλειφθεί. Οι παλαιστίνιοι ηγέτες είχαν κατανοήσει ότι ο σιωνισμός δεν ήταν μια θρησκεία αλλά ένα εθνικό κίνημα.
Πάνω σε αυτή τη βάση γεννιέται η ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ των αρχών της δεκαετίας του '90 και του 2000· μια δεκαετία που πολλοί θεωρούν χρυσή, αλλά που στην πραγματικότητα επιβεβαίωσε το ότι ήταν πρακτικά αδύνατο ένα παλαιστινιακό κράτος, καθιστώντας έτσι αναξιόπιστη τη Φάταχ, διακόπτοντας την ωρίμανσή της και ανοίγοντας πελώρια πεδία δράσης στη Χαμάς.
4 Η παλαιστινιακή τραγωδία συντελείται σε εκείνη τη δεκαετία και όχι σε αυτές τις τελευταίες μέρες. Συντελείται εξαιτίας των παλαιστινιακών αμφισημιών και εξαιτίας μιας πρακτικής εδαφικής προσάρτησης στην οποία δόθηκε το ειρωνικό όνομα της ειρηνευτικής διαδικασίας. Η προσάρτηση συνέχιζε πράγματι τον πόλεμο του '67. Στη χρυσή δεκαετία οι εγκαταστάσεις εποίκων θα διπλασιαστούν, περνώντας από τους 200.000 στους 400.000 εποίκους. Και ο ισραηλινός έλεγχος γίνεται όλο και πιο εξονυχιστικός: στις πηγές του νερού, στην κίνηση των προσώπων, στο οδικό δίκτυο που συνδέει τα ισραηλινά κέντρα και προορίζεται μόνο γι' αυτά.
Σε αυτά προστίθεται το τείχος του διαχωρισμού, ο πολλαπλασιασμός των σημείων πρόσβασης που καθιστούν ταπεινωτική την είσοδο των Παλαιστινίων στο Ισραήλ. Η απόσυρση από τη Γάζα το 2005 δεν εμπόδισε το να παραμείνουν ισραηλινά τα γνωρίσματα της κυριαρχίας (σύνορα, οδοί πρόσβασης κ.λπ.).
5 Οποιος μιλάει, γράφει και αποφασίζει για τη Γάζα, τη Δυτική Οχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, καλό θα ήταν να προμηθευτεί έναν γεωγραφικό χάρτη. Θα δει ένα είδος πυκνής σκόνης να απλώνεται πάνω στα εδάφη: μια μυριάδα κουκίδων, καθεμιά από τις οποίες είναι ένας ισραηλινός οικισμός λιγότερο ή περισσότερο οχυρωμένος.
Κάθε ιδέα λειτουργικού κράτους -βασιζόμενου δηλαδή στη γεωγραφική συνέχεια, στον έλεγχο των εδαφών, στο μονοπώλιο της ισχύος- θα φανεί σαν παράλογη φάρσα. Τρελαίνεται κανείς όταν κοιτάζει αυτό τον χάρτη. Σίγουρα η Χαμάς είναι υπεύθυνη για την αιματοχυσία αυτών των ημερών. Θα υπάρχουν λόγοι για την τρέλα της, αλλά σε κάθε περίπτωση παραμένει φονική τρέλα.
6 Η αδυναμία δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους είναι αυτό που δεν ομολογείται τις τελευταίες δεκαετίες και όχι τις τελευταίες μέρες. Είναι η ισραηλινή πολιτική προσάρτησης εδαφών.
Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός επιδείνωσε αυτή την αδυναμία και, ακριβώς γι' αυτό, το Ισραήλ τον στήριξε για να αποδυναμώσει την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Αραφάτ και να επιβραδύνει την εξέλιξη.
Με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η Ουάσιγκτον χρηματοδότησε και εκπαίδευσε την Αλ Κάιντα εναντίον της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν και σήμερα υποβοηθεί ξανά τον σουνιτικό φονταμενταλισμό για να αντιμετωπίσει τους σιίιτες στο Ιράκ και στο Ιράν, η χρήση της θρησκείας ως υποκατάστατου της πολιτικής είναι εκείνη που διεύρυνε την παλαιστινιακή καταστροφή και πολλές άλλες καταστροφές.
7 Ο Μπους, ο οποίος το 2002 είχε ευχηθεί τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, έγραψε έπειτα μιαν επιστολή στον Σαρόν (στις 14 Απριλίου 2004) που καθιστούσε αυτή τη δημιουργία εντελώς ανέφικτη. Σε αυτή την επιστολή έδινε μονομερείς εγγυήσεις στο Ισραήλ, χωρίς να τις ανακοινώσει στους Παλαιστίνιους. Εγγυήσεις για την επιστροφή των προσφύγων και εγγυήσεις ότι ο ισραηλινός εποικισμός στα παλαιστινιακά εδάφη θα θεωρούνταν «νέα τετελεσμένη πραγματικότητα», η οποία θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη στις μελλοντικές συμφωνίες.
8 Το διεθνές δίκαιο θα καταργούσε τον εποικισμό, επειδή αυτό κρίνει «απαράδεκτη την κατάκτηση εδαφών με τον πόλεμο» (προοίμιο και πρώτα δύο άρθρα της Χάρτας του ΟΗΕ). Το παλαιστινιακό κράτος τελειώνει τότε και στην προηγούμενη δεκαετία. Αυτή η επιστολή υπήρξε μια πράξη τρέλας χωρίς αιματοχυσία, που δεν είναι όμως άσχετη με τις τρέλες του σήμερα.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/07/2007
Η τραγωδία (και η τρέλα) των Παλαιστινίων
Του ΣΑΝΤΡΟ ΒΙΟΛΑ
Ο Μαχμούντ Αμπάς, ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, έχει δίκιο: αυτό που συμβαίνει στη Γάζα είναι «μια τρέλα». Ενας εμφύλιος πόλεμος που αντί να αντιπαραθέτει -όπως συμβαίνει πάντα στους εμφύλιους πολέμους- διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, συγκρουόμενα οικονομικά συμφέροντα, σπρώχνει στο γκρεμό μιαν ίδια μάζα τρελαμένων και εξαθλιωμένων φτωχών.
Οι μεν και οι δε, εκείνοι της Φάταχ και εκείνοι της Χαμάς, χωρίς εργασία εδώ και χρόνια, διατηρούμενοι στη ζωή από τη βοήθεια σε τρόφιμα του ΟΗΕ, με βουνά σκουπιδιών και απειλές επιδημιών να τους χτυπούν την πόρτα, κατά μεγάλο μέρος χωρίς νερό και χωρίς φως. Μια μάζα απελπισμένων που συγκρούονται για την εξουσία σε ένα τοπίο τρομερής αθλιότητας.
*Το ξανάγραψα πρόσφατα και θα το επαναλάβω. Οι Παλαιστίνιοι εμφανίζονται αδιόρθωτοι. Αντί να παρουσιαστούν προς το Ισραήλ και προς τη διεθνή κοινότητα ως αξιόπιστοι συνομιλητές σε μιαν ειρηνική διαπραγμάτευση, αυτοί προμηθεύουν προσχήματα και λόγους σε εκείνο το τμήμα της ισραηλινής κοινωνίας που δεν θέλει διαπραγματεύσεις, συμβιβασμούς, συμφωνίες, υποστηρίζοντας ακριβώς ότι στην παλαιστινιακή πλευρά «δεν υπάρχει κανείς με τον οποίο να μπορείς να διαπραγματευθείς».
*Επομένως είναι αυτοί, οι ηγέτες και οι οπαδοί της Φάταχ και της Χαμάς, οι υπεύθυνοι των οδομαχιών που διεξάγονται μέρες τώρα, οι υπεύθυνοι των θυμάτων και του χάους που αναστατώνει τη Γάζα. Αυτοί είναι οι υπεύθυνοι για την πιο δραματική συνέπεια της σύγκρουσης: τη διάλυση της Παλαιστινιακής Αρχής, το πολιτικό κενό, την αναρχία προς την οποία οδηγούνται τα εδάφη της Παλαιστίνης, τα οποία κατέχονται εδώ και σαράντα χρόνια από το Ισραήλ.
*Για όλα ευθύνονται το ριζοσπαστικό Ισλάμ που έφερε στην Παλαιστίνη η Χαμάς και οι διαιρέσεις που προκάλεσε στην παλαιστινιακή κοινωνία (η οποία ήταν κάποτε το πιο κοσμικό τμήμα του αραβικού κόσμου) η εισβολή του θρησκευτικού φανατισμού; Οχι, μόνον εν μέρει. Υπάρχουν άλλα σφάλματα και άλλες ευθύνες που οδήγησαν στη διαμόρφωση του κοινωνικού και πολιτικού πλαισίου, στο οποίο βλέπουμε σήμερα να ξεσπάει μια αρχή εμφυλίου πολέμου. Αυτό είναι το σημείο που πρέπει να φωτίσουμε: το πλαίσιο μέσα στο οποίο έφτασαν σε εκρηκτικό σημείο οι αντιπαλότητες, η εμφύλια οργή, η «τρέλα» των Παλαιστινίων. Περιοριζόμαστε στο να καταγράψουμε τις φάσεις, τα κύρια γεγονότα. Και πρώτη βέβαια την κατοχή.
*Τι γέννησαν στα μυαλά και στις ψυχές των Παλαιστινίων τέσσερις δεκαετίες ισραηλινής στρατιωτικής κατοχής;
Σαράντα χρόνια με απαλλοτριώσεις εδαφών, με νερά που εκτρέπονται προς τις πισίνες των εβραίων εποίκων, με τις ελιές των παλαιστίνιων χωρικών να ξεριζώνονται από τους εξτρεμιστές εποίκους, με καταστροφικά αντίποινα, με ουρές ατέλειωτες στα μπλόκα του στρατού.
Αποδόθηκε ποτέ δικαιοσύνη από την ισραηλινή πλευρά για τις αυθαιρεσίες των εποίκων, για τις ανώφελες βιαιότητες του στρατού στα μπλόκα, για τις εγκύους που κινδύνεψαν να γεννήσουν στο δρόμο, για τις τρεις και πάνω ώρες που ένας σπουδαστής χρειαζόταν για να περάσει από το σημείο ελέγχου και να φτάσει στο σχολείο του ή στο πανεπιστήμιό του, που απείχε λίγα χιλιόμετρα από το σπίτι του;
Ζητήθηκε ποτέ δικαιοσύνη από τη διεθνή κοινότητα για τις «στοχευμένες δολοφονίες» που ο στρατός και η αεροπορία του Ισραήλ πραγματοποιούν εδώ και χρόνια και που είναι αληθινές θανατικές καταδίκες Παλαιστινίων χωρίς καν το πρόσχημα μιας δικαστικής έρευνας ή μιας δίκης;
*Ναι, ο παλαιστινιακός εμφύλιος είναι μια τρέλα. Αλλά χρειάζεται να ρίξουμε ένα βλέμμα στο «πλαίσιο», για να δούμε αν από αυτό προκύπτουν ορισμένες από τις αιτίες αυτής της τρέλας. Χρειάζεται να αναρωτηθούμε ποιος άλλος λαός θα είχε υποφέρει, χωρίς να χάσει τα λογικά του, τα σαράντα χρόνια που έζησαν οι Παλαιστίνιοι. Είναι αλήθεια ότι ήταν αυτοί, οι Παλαιστίνιοι, που με τις επιθέσεις αυτοκτονίας των καμικάζι σηματοδότησαν μιαν από τις πιο τραγικές και κτηνώδεις στροφές της σύγκρουσης που τους αντιπαραθέτει στο Ισραήλ. Αλλά και εδώ το «πλαίσιο» μας υποδεικνύει κάτι που δεν πρέπει να το ξεχνάμε.
*Οι καμικάζι της Χαμάς εμφανίστηκαν το 2001, 34 χρόνια μετά την έναρξη της κατοχής. Προηγούμενα δεν υπήρχαν καμικάζι. Οσο για τη Χαμάς, όποιος γνωρίζει τα γεγονότα της κατεχόμενης Παλαιστίνης ξέρει καλά πόσο μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν οι Ισραηλινοί για την εγκατάσταση των ισλαμιστών στη Γάζα και στη Δυτική Οχθη. Ξέρει πως στο δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του '80 θεωρήθηκαν -ιδιαίτερα από τον Αριέλ Σαρόν- χρήσιμοι αντίπαλοι της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Αραφάτ. Ξέρει πως ευνοήθηκαν η ανάπτυξη και οι δραστηριότητές τους έτσι ώστε να παραχθούν δύο αποτελέσματα: ένα σίγουρο, η αποδυνάμωση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, και ένα άλλο επιθυμητό, η εσωτερική σύγκρουση μεταξύ των δύο παρατάξεων. Σήμερα έχουν δίκιο οι Ισραηλινοί που υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστοι συνομιλητές στην παλαιστινιακή πλευρά.
*Αλλά το «πλαίσιο» μας χρησιμεύει για να δούμε το πως κάηκαν από το Ισραήλ εκείνοι που θα μπορούσαν να είναι οι αξιόπιστοι συνομιλητές. Ο Αραφάτ πρώτα, που τον εξέθεσαν και τον εξευτέλισαν με την πολιορκία για ενάμιση χρόνο του επιτελείου του στη Ραμάλα από τον Σαρόν, ενώ η Χαμάς έπειθε τους Παλαιστίνιους ότι η μοναδική διέξοδος από την κατοχή ήταν οι επιθέσεις αυτοκτονίας και η αδιαλλαξία απέναντι στη «σιωνιστική οντότητα». Και έπειτα τον Μαχμούντ Αμπάς που κάηκε και αυτός από τον Σαρόν τη στιγμή της απόσυρσης από τη Γάζα. Απόσυρση μονομερής, χωρίς ο Αμπάς να έχει κάποιο ρόλο, χωρίς να υπάρξει ούτε έστω και συμβολική παράδοση της Λωρίδας της Γάζας στην Παλιστινιακή Αρχή. Ισως η πιο καθοριστική πράξη για τη νίκη της Χαμάς στις παλαιστινιακές εκλογές του Μαρτίου 2006.
*Τέλος, καλό θα είναι να μην ξεχνάμε τη διακοπή της βοήθειας και των χρηματοδοτήσεων προς την Παλαιστινιακή Αρχή, που αποφάσισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ενωση μετά το σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησης της Χαμάς. Φαινόταν βέβαια σωστό να κοπούν οι χρηματοδοτήσεις σε μιαν οργάνωση όπως η Χαμάς, που ποτέ δεν απαρνήθηκε την τρομοκρατία και που δεν προτίθεται να αναγνωρίσει το Ισραήλ.
Σήμερα όμως πρέπει να μιλήσουμε για λάθος. Η φτώχεια στη Γάζα μεγάλωσε, η απελπισία έσβησε τα τελευταία αμυδρά φώτα της λογικής και αυτό σίγουρα συνέβαλε στην πυροδότηση της εμφύλιας σύγκρουσης.
*Ιδού το «πλαίσιο» που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Οταν ασκούμε κριτική στην πολιτική των ισραηλινών κυβερνήσεων, χρειάζεται πάντοτε να συνεκτιμούμε ότι το Ισραήλ είναι το μοναδικό κράτος του οποίου ένα τμήμα του κόσμου αμφισβητεί ακόμα τη νομιμότητα και τα σύνορά του.
Αυτό οδηγεί ορισμένους στο να δικαιολογούν ακόμα και τα σοβαρότερα λάθη της ισραηλινής πολιτικής. Από την άλλη μεριά, όμως, πώς μπορούμε να παραγνωρίσουμε ότι και αυτά τα λάθη συνέβαλαν στο να γεννηθεί η παλαιστινιακή «τρέλα»;
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/07/2007
Ο Μαχμούντ Αμπάς, ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, έχει δίκιο: αυτό που συμβαίνει στη Γάζα είναι «μια τρέλα». Ενας εμφύλιος πόλεμος που αντί να αντιπαραθέτει -όπως συμβαίνει πάντα στους εμφύλιους πολέμους- διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, συγκρουόμενα οικονομικά συμφέροντα, σπρώχνει στο γκρεμό μιαν ίδια μάζα τρελαμένων και εξαθλιωμένων φτωχών.
Οι μεν και οι δε, εκείνοι της Φάταχ και εκείνοι της Χαμάς, χωρίς εργασία εδώ και χρόνια, διατηρούμενοι στη ζωή από τη βοήθεια σε τρόφιμα του ΟΗΕ, με βουνά σκουπιδιών και απειλές επιδημιών να τους χτυπούν την πόρτα, κατά μεγάλο μέρος χωρίς νερό και χωρίς φως. Μια μάζα απελπισμένων που συγκρούονται για την εξουσία σε ένα τοπίο τρομερής αθλιότητας.
*Το ξανάγραψα πρόσφατα και θα το επαναλάβω. Οι Παλαιστίνιοι εμφανίζονται αδιόρθωτοι. Αντί να παρουσιαστούν προς το Ισραήλ και προς τη διεθνή κοινότητα ως αξιόπιστοι συνομιλητές σε μιαν ειρηνική διαπραγμάτευση, αυτοί προμηθεύουν προσχήματα και λόγους σε εκείνο το τμήμα της ισραηλινής κοινωνίας που δεν θέλει διαπραγματεύσεις, συμβιβασμούς, συμφωνίες, υποστηρίζοντας ακριβώς ότι στην παλαιστινιακή πλευρά «δεν υπάρχει κανείς με τον οποίο να μπορείς να διαπραγματευθείς».
*Επομένως είναι αυτοί, οι ηγέτες και οι οπαδοί της Φάταχ και της Χαμάς, οι υπεύθυνοι των οδομαχιών που διεξάγονται μέρες τώρα, οι υπεύθυνοι των θυμάτων και του χάους που αναστατώνει τη Γάζα. Αυτοί είναι οι υπεύθυνοι για την πιο δραματική συνέπεια της σύγκρουσης: τη διάλυση της Παλαιστινιακής Αρχής, το πολιτικό κενό, την αναρχία προς την οποία οδηγούνται τα εδάφη της Παλαιστίνης, τα οποία κατέχονται εδώ και σαράντα χρόνια από το Ισραήλ.
*Για όλα ευθύνονται το ριζοσπαστικό Ισλάμ που έφερε στην Παλαιστίνη η Χαμάς και οι διαιρέσεις που προκάλεσε στην παλαιστινιακή κοινωνία (η οποία ήταν κάποτε το πιο κοσμικό τμήμα του αραβικού κόσμου) η εισβολή του θρησκευτικού φανατισμού; Οχι, μόνον εν μέρει. Υπάρχουν άλλα σφάλματα και άλλες ευθύνες που οδήγησαν στη διαμόρφωση του κοινωνικού και πολιτικού πλαισίου, στο οποίο βλέπουμε σήμερα να ξεσπάει μια αρχή εμφυλίου πολέμου. Αυτό είναι το σημείο που πρέπει να φωτίσουμε: το πλαίσιο μέσα στο οποίο έφτασαν σε εκρηκτικό σημείο οι αντιπαλότητες, η εμφύλια οργή, η «τρέλα» των Παλαιστινίων. Περιοριζόμαστε στο να καταγράψουμε τις φάσεις, τα κύρια γεγονότα. Και πρώτη βέβαια την κατοχή.
*Τι γέννησαν στα μυαλά και στις ψυχές των Παλαιστινίων τέσσερις δεκαετίες ισραηλινής στρατιωτικής κατοχής;
Σαράντα χρόνια με απαλλοτριώσεις εδαφών, με νερά που εκτρέπονται προς τις πισίνες των εβραίων εποίκων, με τις ελιές των παλαιστίνιων χωρικών να ξεριζώνονται από τους εξτρεμιστές εποίκους, με καταστροφικά αντίποινα, με ουρές ατέλειωτες στα μπλόκα του στρατού.
Αποδόθηκε ποτέ δικαιοσύνη από την ισραηλινή πλευρά για τις αυθαιρεσίες των εποίκων, για τις ανώφελες βιαιότητες του στρατού στα μπλόκα, για τις εγκύους που κινδύνεψαν να γεννήσουν στο δρόμο, για τις τρεις και πάνω ώρες που ένας σπουδαστής χρειαζόταν για να περάσει από το σημείο ελέγχου και να φτάσει στο σχολείο του ή στο πανεπιστήμιό του, που απείχε λίγα χιλιόμετρα από το σπίτι του;
Ζητήθηκε ποτέ δικαιοσύνη από τη διεθνή κοινότητα για τις «στοχευμένες δολοφονίες» που ο στρατός και η αεροπορία του Ισραήλ πραγματοποιούν εδώ και χρόνια και που είναι αληθινές θανατικές καταδίκες Παλαιστινίων χωρίς καν το πρόσχημα μιας δικαστικής έρευνας ή μιας δίκης;
*Ναι, ο παλαιστινιακός εμφύλιος είναι μια τρέλα. Αλλά χρειάζεται να ρίξουμε ένα βλέμμα στο «πλαίσιο», για να δούμε αν από αυτό προκύπτουν ορισμένες από τις αιτίες αυτής της τρέλας. Χρειάζεται να αναρωτηθούμε ποιος άλλος λαός θα είχε υποφέρει, χωρίς να χάσει τα λογικά του, τα σαράντα χρόνια που έζησαν οι Παλαιστίνιοι. Είναι αλήθεια ότι ήταν αυτοί, οι Παλαιστίνιοι, που με τις επιθέσεις αυτοκτονίας των καμικάζι σηματοδότησαν μιαν από τις πιο τραγικές και κτηνώδεις στροφές της σύγκρουσης που τους αντιπαραθέτει στο Ισραήλ. Αλλά και εδώ το «πλαίσιο» μας υποδεικνύει κάτι που δεν πρέπει να το ξεχνάμε.
*Οι καμικάζι της Χαμάς εμφανίστηκαν το 2001, 34 χρόνια μετά την έναρξη της κατοχής. Προηγούμενα δεν υπήρχαν καμικάζι. Οσο για τη Χαμάς, όποιος γνωρίζει τα γεγονότα της κατεχόμενης Παλαιστίνης ξέρει καλά πόσο μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν οι Ισραηλινοί για την εγκατάσταση των ισλαμιστών στη Γάζα και στη Δυτική Οχθη. Ξέρει πως στο δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του '80 θεωρήθηκαν -ιδιαίτερα από τον Αριέλ Σαρόν- χρήσιμοι αντίπαλοι της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Αραφάτ. Ξέρει πως ευνοήθηκαν η ανάπτυξη και οι δραστηριότητές τους έτσι ώστε να παραχθούν δύο αποτελέσματα: ένα σίγουρο, η αποδυνάμωση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, και ένα άλλο επιθυμητό, η εσωτερική σύγκρουση μεταξύ των δύο παρατάξεων. Σήμερα έχουν δίκιο οι Ισραηλινοί που υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστοι συνομιλητές στην παλαιστινιακή πλευρά.
*Αλλά το «πλαίσιο» μας χρησιμεύει για να δούμε το πως κάηκαν από το Ισραήλ εκείνοι που θα μπορούσαν να είναι οι αξιόπιστοι συνομιλητές. Ο Αραφάτ πρώτα, που τον εξέθεσαν και τον εξευτέλισαν με την πολιορκία για ενάμιση χρόνο του επιτελείου του στη Ραμάλα από τον Σαρόν, ενώ η Χαμάς έπειθε τους Παλαιστίνιους ότι η μοναδική διέξοδος από την κατοχή ήταν οι επιθέσεις αυτοκτονίας και η αδιαλλαξία απέναντι στη «σιωνιστική οντότητα». Και έπειτα τον Μαχμούντ Αμπάς που κάηκε και αυτός από τον Σαρόν τη στιγμή της απόσυρσης από τη Γάζα. Απόσυρση μονομερής, χωρίς ο Αμπάς να έχει κάποιο ρόλο, χωρίς να υπάρξει ούτε έστω και συμβολική παράδοση της Λωρίδας της Γάζας στην Παλιστινιακή Αρχή. Ισως η πιο καθοριστική πράξη για τη νίκη της Χαμάς στις παλαιστινιακές εκλογές του Μαρτίου 2006.
*Τέλος, καλό θα είναι να μην ξεχνάμε τη διακοπή της βοήθειας και των χρηματοδοτήσεων προς την Παλαιστινιακή Αρχή, που αποφάσισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ενωση μετά το σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησης της Χαμάς. Φαινόταν βέβαια σωστό να κοπούν οι χρηματοδοτήσεις σε μιαν οργάνωση όπως η Χαμάς, που ποτέ δεν απαρνήθηκε την τρομοκρατία και που δεν προτίθεται να αναγνωρίσει το Ισραήλ.
Σήμερα όμως πρέπει να μιλήσουμε για λάθος. Η φτώχεια στη Γάζα μεγάλωσε, η απελπισία έσβησε τα τελευταία αμυδρά φώτα της λογικής και αυτό σίγουρα συνέβαλε στην πυροδότηση της εμφύλιας σύγκρουσης.
*Ιδού το «πλαίσιο» που δεν πρέπει να ξεχνάμε. Οταν ασκούμε κριτική στην πολιτική των ισραηλινών κυβερνήσεων, χρειάζεται πάντοτε να συνεκτιμούμε ότι το Ισραήλ είναι το μοναδικό κράτος του οποίου ένα τμήμα του κόσμου αμφισβητεί ακόμα τη νομιμότητα και τα σύνορά του.
Αυτό οδηγεί ορισμένους στο να δικαιολογούν ακόμα και τα σοβαρότερα λάθη της ισραηλινής πολιτικής. Από την άλλη μεριά, όμως, πώς μπορούμε να παραγνωρίσουμε ότι και αυτά τα λάθη συνέβαλαν στο να γεννηθεί η παλαιστινιακή «τρέλα»;
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 01/07/2007
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)